I/ Xử lý sơ bộ nguyên vật liệu:
- Biết rõ nguồn gốc nơi sản xuất, chất lượng và các thông số kỹ thuật. -
- Sơ chế : cắt, làm mềm, tạo viên. Dùng máy cắt thủy lực hay máy cắt cơ khí để cắt cao su. Sau khi cắt phải làm mềm hay còn gọi là sơ luyện trên máy luyện kín ( đối với cao su hỗn luyện một giai đoạn thì phải làm mềm, còn cao su hỗn luyện 2 giai đoạn thì không bắt buộc ). Sau khi làm mềm, cao su sẽ được tạo viên trên các máy tạo viên để dễ dàng trong việc phối liệu.
II/ Cân đong theo đơn pha chế hỗn hợp:
Sử dụng cân tự động để cân đong theo đơn pha chế. Cân tập trung để mang các chất đến giai đoạn kế tiếp.
III/ Hỗn luyện:
- Hỗn luyện cao su mặt lốp: Ta tiến hành hỗn luyện 2 giai đoạn trong các máy luyện kín. Đầu tiên tiến hành hỗn luyện giai đoạn đầu trên máy tốc độ 42/38 vòng/phút, sau đó đem đi tạo viên rồi phối liệu lại một lần nữa. Tiếp đến lại hỗn luyện trên máy luyện kín tốc độ 32/28 vòng/phút rồi qua máy cán 2 trục tiến hành xuất tấm làm nguội chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo.
- Hỗn luyện các hỗn hợp còn lại: Thực hiện hỗn luyện một giai đoạn trên máy luyện kín 32/28 vòng/phút. Nguyên liệu sau khi đem đi phối liệu sẽ được đưa vào máy luyện kín để thực hiện việc hỗn luyện, sau đó cao su sẽ được đưa ra máy cán 2 trục để xuất tấm làm nguội chuẩn bị cho các công đoạn tiếp theo. Đối với hỗn hợp cao su săm và màng hơi thì có tiến hành lọc keo trước khi đem cán tráng xuất tấm, việc lọc keo được thực hiện trên máy đùn trục vít.
IV/ Chế tạo các chi tiết của lốp:
- Đùn ép xuất các chi tiết: Phụ thuộc vào vỏ xe, lớp cao su mặt lốp sản xuất trên máy ép trục vít thành 1 hoặc 2 dòng, còn lớp cao su hông thành 4 dòng. Các băng hẹp cao su dùng để bọc cách ly mép các băng mành kim loại cho các chi tiết vòng vành vỏ và đai đệm vỏ xe dày 1,0mm rộng đến 50mm được sản xuất 4 đến 6 dây trên máy cán tráng 3 trục, tại đây chúng được cuộn vào trục thành cuộn cùng với lớp chống dính. Những chi tiết có biên dạng: dây cao su độn tiết diện tam giác, băng hỗn hợp cao su lót trên đai đệm, băng hỗn hợp cao su chống mòn ở mép hông, băng hỗn hợp cao su vòng vành…
- Được chế tạo trên dây chuyền máy ép trục vít đường kính 125-150mm. Hỗn hợp cao su nóng từ máy cán đốt nóng theo băng tải liên tục cung cấp đến phễu nạp liệu của máy ép đùn. Để định các chi tiết có một bộ đĩa. Chúng được lắp vào đầu máy, phụ thuộc vào những tiết diện chi tiết. Quá trình ép xuất tiến hành trong những điều kiện sau đây: Tên chi tiết m/phút Số dòng Dây cao su độn vòng tanh 10-12 10 Băng vòng vành 7-10 2 Phôi độn cho vòng vành 12 2 Băng độn vai trên đai đệm và băng chống mòn vòng vành 9-12 4 Sau khi xuất các dải cao su đi vào bể làm nguội dài 7,5m để làm nguội. Ra khỏi bể chúng được thổi khí nén để tách nước rồi chuyển sang băng tải tiếp nhậ. Tại đây chúng được cắt thành đoạn với chiều dài các phôi. Có thể bỏ qua phần làm nguội trong bể nước mà chuyển trực tiếp sang băng tải tiếp nhận ngay. Sau đó chúng được chuyển sang các khu vực có nhu cầu sử dụng trên giá đẩy tay hoặc xe nâng điện. Cao su mặt lốp được ép trên máy đùn nóng thành từng băng sau đó qua hệ thống băng tải làm nguội, kiểm tra rồi cắt thành những dải có kích thước theo tiêu chuẩn của lốp thiết kế.
- Cán tráng hỗn hợp cao su lên vải mành: Cán tráng các tấm vải mành phủ cao su thực hiện trên máy cán 4 trục. Chế độ làm việc: Cuộn vải từ giá nhả vải được đưa qua bộ trữ vải ( đảm bảo hệ thống hoạt động trong vòng 3 phút gián đoạn ). Sau đó vải sẽ qua bộ làm sạch bằng chân không hay chải rồi qua bộ phận căng vải. Tiếp đó vải sẽ qua bộ phận định tâm, sau đó qua máy cán tráng để tiến hành quá trình cán tráng, tại đây cao su sẽ được phủ đều 2 bên mặt vải. Tấm vải tráng cao su sau khi ra khỏi máy sẽ được cuộn với một lớp vải bạt lót chống bám dính rồi đem đi lưu trữ hay chuyển đến bộ phận kế tiếp. Khi thay đổi khoảng cách trục cán hoặc vận tốc máy cán phải điều chỉnh lượng vật liệu cung cấp đến máy tráng và nhiệt độ trục cán. Các yếu tố ảnh hưởng đến độ dày và độ đồng nhất của hỗn hợp rezin: -Độ dẻo của hỗn hợp -Nhiệt độ trục -Nhiệt độ vải c) Cán tráng vải bạt: Cán tráng vải bạt cũng được tiến hành tương tự như cán tráng vải mành tuy nhiên do sự khác nhau về độ dày vải nên yêu cầu về nhiệt độ cũng như khoảng cách trục khác nhau so với cán tráng vải mành.
- Cán tráng hỗn hợp cao su lên mành kim loại: Cán tráng hỗn hợp cao su 2 mặt các sợi mành kim loại thành tấm mành kim loại trên dây chuyền máy cán 4 trục. Các ống chỉ mành kim loại treo trên giá máy lờ chỉ. Để cho ẩm không ngưng tụ trên bề mặt các sợi chỉ kim loại làm giảm độ bám dính của hỗn hợp cao su lên bề mặt sợi mành, giá lờ chỉ được đặt trong buồng điều hoà không khí. Việc căng sợi mành trên đường đi trước khe hở các trục máy cán tráng và trong khi cuộn, các ống chỉ được điều chỉnh bằng thiết bị hãm riêng kiểu đòn bẩy, có trang bị chốt nhằm bảo đảm việc sửa chữa điều chỉnh giá lờ. Các sợi mành kim loại từ giá lờ lần lượt đi qua các lược định hướng, lược phân phối để phân phối đều các sợi mành trong tấm. Tấm mành kim loại đi vào khe giữa trục giữa và trục trên của máy cán tráng. Tại đây, chúng được tráng lớp hỗn hợp cao su lên bề mặt tấm mành ở điều kiện nhiệt độ: trục dưới và trục chìa ra 75-85oC, trục trên và trục giữa 80-90oC, khi nhiệt độ cao hơn 100oC không được ép hỗn hợp cao su lên mành kim loại.
- Cắt vải mành, vải bạt: Cắt vải mành dệt và vải bạt: vải mành dệt cho khung vỏ xe được cắt dưới góc 0o hoặc 5o trên các máy cắt nghiêng giống như khi cắt vải mành cho các loại lốp kết cấu sợi nghiêng. Vải sau khi cán tráng được đặt qua hệ thống cắt vải. Các mảnh vải sau khi cắt lấy ra khỏi băng tải sau đó cuộn lại.
- Cắt mành kim loại: Vải mành kim loại tráng hỗn hợp cao su được cắt dưới góc 75-85o trên giá cắt trong lúc giá cuộn ngừng hoạt động. Việc cắt đoạn các tấm vải mành kim loại tráng cao su được thực hiện ngay trên giá treo bằng lưỡi dao tròn lắp trục tiếp trên hệ thống sau khi cán tráng. Nó chuyển động ngay trên lưỡi dao phẳng nhằm tạo ra độ khít giữa 2 lưỡi dao di động và đứng yên người ta đã sử dụng ngay bộ phận chống xốc, và để giữ cho tấm vải không bị di động khi cắt người ta dùng thiết bị ép khí nén.
- Chế tạo vòng tanh: Chế tạo vòng tanh cho vỏ xe sợi xuyên tâm: Tronê ( mỗi vòng vành còn gọi là biên của vỏ xe) sợi xuyên tâm ngoài một vòng tanh chính còn sử dụng một vòng cánh tăng cường. Chế tạo vòng tanh chính với vòng dây kim loại bọc quấn hỗn hợp cao su và băng vải bạt tráng cao su. Vòng dây kim loại của vòng tanh chính cho vỏ xe, sợi xuyên tâm cũng được chế tạo như cho vỏ xe sợi nghiêng nhưng với lớp bọc quấn xoắn trước khi ghép với sợi dây cao su đệm tam giác. Điểm khác cơ bản ở đây là không dùng băng dây kim loại hay băng dây kim loại bện tráng hỗn hợp cao su cuộn lại thành vòng mà sử dụng phương pháp bện đơn thành vòng sợi dây kim loại không tráng cao su như cách bện trão hay cáp dây thép trên một loại máy chuyên dùng. Dây kim loại từ một cuộn lớn được cuộn sang những ống suốt nhỏ hơn, sau khi qua thiết bị cuộn thẳng. Sau đó trên máy chuyên dùng các vòng dây thép được bện lại khi cùng lúc nhập các dây thép từ 1 hoặc 2 ống suốt. Việc bọc vòng dây thép bện bằng hỗn hợp cao su hẹp và bọc lại bằng một dải hẹp vải thô tráng cao su được tiến hành cùng lúc trên máy bọc vòng dây thép. Trên máy này người ta lắp bổ sung một ống suốt dùng cho dải hỗn hợp cao su.
- Chế tạo vòng cánh tăng cường cho vòng vành của lốp sợi xuyên tâm: Vòng dây thép cho vòng cánh tăng cường có cấu tạo gồm 2 sợi mành kim loại được chế tạo trên dây chuyền tương tự dây chuyền chế tạo vòng dây théo cho lốp sợi nghiêng, chỉ khác ở cấu tạo của khuôn dưỡng cuộn vòng dây thép. Khuôn thép trong trường hợp này có rãnh sâu trên suốt cả chu vi mặt dưỡng để định biên vòng sợi mành. Vòng cánh tăng cường được chế tạo trên thiết bị chuyên dùng. Trục cuộn băng mành kim loại lồng vào thanh ngăn dưới, còn bộ kim trống lắp vào thanh trên và cuốn nó vào đầu cuối của băng mành lót. Vòng vành mành kim loại chèn lên khung hướng dưới bánh xe ép có rãnh, các trục lăn ép các bánh xe của cơ cấu lăn, trục hướng dòng và trục dẫn. Lúc này vòng vành kim loại ở vị trí thẳng đứng. Băng mành kim loại tráng hỗn hợp cao su được dẫn vào giữa các trục dẫn hướng và nhét vào dưới vòng sợi mành kim loại trên trục cấp, Bằng cách ấn vào tay gạt của van khí dẫn của trục lăn ép và trục ép có định biên đến vòng dây mành kim loại và kéo vòng bằng những trục của cơ cấu căn. Ấn lên bàn đạp mở máy, lúc này vòng mành kim loại quay và được bọc bởi băng mành kim loại. Khi vòng dây mành kim loại chưa quay gần xong 1 vòng thì ngừng máy, cắt băng mành kim loại bằng dao và nối các đầu lại. Sau đó lại mở máy tiếp để lăn ép mối nối băng mành kim loại. Tiếp đến nâng các trục lên đến vị trí dừng lấy vòng cánh gia cường ra khỏi máy. Kiểm tra lại vòng vành đó trước khi đem đến khâu định hình.
V/Ráp vỏ xe Radian:
Việc ráp vỏ xe kiểu R liên quan đến sợi mành trong thân và đai đệm vì thế không thể định hình chúng sau khi ráp trên trống vì lúc tăng đường kính đai đệm chiều rộng có xu hướng thu hẹp lại còn chiều dài sợi thân lốp giữ nguyên. Bởi thế khi chế tạo vỏ xe Radian theo phương thông thường trên thân trống cứng không tránh khỏi xuất hiện những nếp gấp trong phần thân lốp bên trên dưới đai đệm. Phương pháp chế tạo vỏ xe Radian khả thi duy nhất là cách lồng đai đệm vào thân lốp khi đã định hình thân lốp. Như thế ráp vỏ xe Radian cần thực hiện trong 2 giai đoạn:
Giai đoạn thứ nhất: Thực hiện luồn qua trống thành hình đang xếp vòng tanh và vòng cánh tăng cường bên phải, lắp vòng tanh lên dưỡng tanh giữ vòng tanh bên phải, bung thân trống thành hình về vị trí làm việc, đặt vòng cánh tăng cường vào lồng trống ráp. Cho trống ráp quay theo hướng vào, bôi keo khô lên phần giữa thân trống và quét dung dịch glyxerin lên hai vai trống, sau đó đẩy phía bên trái của máy ráp về phía trước lắp vòng tanh lên dưỡng giữ vòng tanh. Đặt tay gạt chốt dịnh vị vào vị trí tương ứng vị trí nhóm lớp thứ nhất. Đưa các trống hỗ trợ vào sát trống ráp. Sau đó lần lượt đặt lên đó và dán nối đầu các tầng mành của nhóm thứ nhất.
Lưu ý không để các mối dán nối đầu trùng nhau trên cùng một vị trí. Tiếp theo lăn ép chúng vào nhau bằng bộ cặp bánh lăn bên dưới từ giữa ra 2 bên vai trống ráp. Chuyển bộ định vị vào vị trí để ép và cuộn các mép vải mành lên vòng tanh. Nhấn lên bàn đạp đẩy trống phụ lùi lại, đưa các cơ cấu chế tạo vòng lốp về phía trống ráp. Lúc này các tay đòn ép ra khỏi dưỡng giữ vòng tanh và đường thẳng lên dưới tác dụng của sợi cao su. Tiếp theo đóng cơ cấu làm bung lò xo vòng và di chuyển các dưỡng giữ vòng tanh cùng với các trống phụ.
Trong lúc di chuyển, các trống phụ tì lên các cánh tay đòn và đè chúng cùng với mép vải mành lên vòng lò xo, do đó các mép vải mành với sự của các cánh tay đòn cuốn vào phía trục quay trống ráp ép sát vào vòng lò xo đang giãn ra. Sau đó lò xo vòng co lại, các dưỡng giữ vòng tanh chuyển động về phía vai trống ép vòng tanh lên các mép tầng mành. Trong lúc dưỡng giữ vòng tanh và trống phụ lùi ra, vòng lò xo lại bung ra cùng với các cánh tay đòn kéo mép vải mành bọc qua vòng tanh đi ngược trở lại về phía thân trống ráp. Khi tất cả các cơ cấu chế tạo vòng lốp lùi về vị trí xuất phát, các bánh xe lăn ép vạn năng lăn ép vòng lốp, từ mũi vòng lốp trở lên. Kéo vòng cánh gia cường từ lòng trống ráp và lắp lên dưỡng giữ vòng tanh. Lần lượt dán các lớp vải mành nhóm thứ hai lên trống ráp dán nối đầu các tầng mành, lăn ép chúng dính vào các tầng mành nhóm thứ nhất bằng cặp bánh xe lăn bên dưới.
Sau đó ép các mép vải mành vào phần vòng lốp của vỏ xe. Sử dụng cơ cấu chế tạo gấp các mép vải mành bao qua vòng lốp về phía mũi vòng lốp. Dán băng cao su cách ly rộng 50mm lên lớp mành thứ sáu ở khoảng cách 20mm từ gót vòng lốp và làm mới nó bằng xăng công nghiệp. Lắp vòng cánh gia cố bên trái lên dưỡng giữ vòng tanh bên trái. Sau đó đẩy cặp dưỡng đỡ vòng tanh về phía trước đặt cặp vòng gia cố lên phần vòng lốp của vỏ xe. Dùng cặp bánh lăn vạn năng để lăn ép chúng vào thân vỏ xe. Sau khi làm mới thân vỏ xe và vòng cánh gia cường bằng xăng công nghiệp, dán lớp cao su hông theo đường chuẩn thoai thoải về hướng sống lốp trong lúc trống ráp quay theo chiều vào. Lăn ép phần thoai thoải lớp cao su hông lốp bằng bánh xe lăn tay, sau đó dùng cặp bánh lăn vạn năng lăn ép cả tấm cao su hông lốp.
Tiếp theo dán lên mép lớp cao su hông bằng cao su vòng lốp rộng 65mm thoai thoải về phía sống vỏ xe và phủ lên gót lốp từ 5-10mm, dùng cặp bánh xe vạn năng lăn ép nó vào vòng lốp. Sau đó dán băng vải bạt tráng cao su lên băng cao su vòng lốp ở độ cao 20mm so với gót lốp, dán nối đầu băng vải bọc vòng lốp, chiều rộng mối dán 15mm. Ép băng vải bạt bọc vòng lốp bằng cơ cấu chế tác vòng lốp. Các cơ cấu chế tác vòng lốp lùi về vị trí xuất phát sau khi hoàn thành thao tác ép băng vải bọc vòng lốp. Ban đầu dùng tay sau đó dùng cặp bánh xe lăn vòng lốp cuộn băng vải bọc vòng tanh vòng qua mũi vòng lốp trong lúc trống quay theo chiều hướng ra. Sau khi kiểm tra vỏ xe, đâm các túi khí sau đó đẩy giá máy bên trái lùi về vị trí sau cùng, gập trống ráp lấy thân lốp ra khỏi máy, đặt dứng lên băng tải để chuyển sang ráp giai đoạn 2.
Giai đoạn 2: Trước khi ráp ta điều chỉnh máy. Để điều chỉnh máy có quy cách xác định, người ta thực hiện những thao tác sau đây:
·Lắp màng cao su thay tương ứng quy cách vỏ xe.
·Lắp và định vị khoảng cách lớn và nhỏ nhất giữa các tra dẫn hướng trong sự trợ giúp của thiết bị kiểm tra tự động độ giãn của các đĩa dẫn hướng.
· Chỉnh bộ phận lăn ép dưới ở ba vị trí để lăn ép các lớp đệm và cao su mặt lốp trong sự trợ giúp của ba bộ ngắt điện cuối. Sau khi làm xong, lắp ống đai đệm lên dưỡng giữ ống đai đệm, bôi glyxerin lên màng cao su và lắp lên nó phôi ráp ở giai đoạn thứ nhất. Sau đó bơm không khí vào màng cao su dưới áp suất từ 0,5-1,5 kg/cm2 và định hình phôi.
Nhờ áp suất không khí không lớn bảo đảm sự xích lại của vòng lốp và kéo dãn khung đến hình dáng gần với hình dáng vỏ xe thành phẩm. Sự tăng cao áp suất của không khí có thể dẫn đến sự phá đứt sợi mành trong thân lốp. Sau khi định hình người ta làm mới thân vỏ xe bằng xăng công nghiệp, đưa dưỡng bên phải về vị trí xuất phát và lăn ép ống đai đệm bằng bộ bánh lăn bên dưới. Tiếp đến lăn ép ống đai đệm phần giữa bằng bánh xe lăn tay, quay phôi định hình theo hướng vào. Đưa dưỡng bên phải về vị trí xuất phát và lăn ép ống đai đệm bằng bộ bánh lăn bên dưới. Dán băng cao su biên dạng ( cao su độn vai ) chồng lên các mép đai đệm mành kim loại ở vị trí cao hơn mép đai đệm thứ ba 15mm dốc thoai thoải về phía sống lốp, dán chồng mối nối và lăn ép bằng bánh xe lăn tay.
Tiếp theo lăn ép đai đệm và các chi tiết khác bằng bộ lăn ép dưới ở áp suất không khí 1,8-2,0kg/cm2. Sau khi lăn ép các chi tiết dán cẩn thận lớp cao su mặt lốp lên phần mặt chạy của vỏ xe. Khi trống màng cao su quay ngắt quãng đường theo hướng ra, dán nối đẩy băng mặt lốp chồng lên mép, dùng bánh xe lăn tay lăn ép cho mối nối, sau đó dùng bộ lăn ép dưới lăn ép lớp cao su mặt lốp vào thân vỏ xe, xả hết không khí ra khỏi màng ống và lấy vỏ xe đã định hình ra khỏi trống màng cao su, kiểm tra ngoại quan trước khi đem đi lưu hoá.
VI/ Lưu hoá lốp:
Thực hiện việc lưu hoá trên các máy lưu hoá hai khuôn với các thông số áp suất nhiệt độ xác định. Trước khi lưu hoá phun dung dịch cách ly, dung dịch chống thẹo cho lốp, sau khi lưu hoá cắt bavia, kiểm tra ngoại quan, kiểm tra tiêu chuẩn chất lượng rồi đem đóng gói vào kho bảo quản.
VII/ Chế tạo ruột xe:
Cao su sau khi hỗn luyện đem đi lọc keo rồi cán xuất tấm. Những tấm cao su này sẽ được đem đi dùn ống săm và cắt ống săm. Sau đó đục lỗ, lắp van vào rồi nối đầu săm. Sau đó, đem đi lưu hoá trong các máy lưu hoá săm. Quá trình lưu hoá tiến hành ở 145-160oC kéo dài khoảng 8-15 phút. Sau khi lưu hoá bơm không khí vào theo độ kín rồi đưa đi ghép bộ, sau đó đóng gói cho vào kho.
VIII/ Chế tạo màng hơi:
Cao su sau khi hỗn luyện xong đem tới máy đúc ép màng hơi để tiến hành đúc màng hơi. Quá trình đúc ép và lưu hoá được thực hiện trên máy đúc ép thuỷ lực. Nhiệt độ lưu hoá khoảng 175oC.
Thế đó, tưởng chừng như đơn giản, nhưng quy trình chế tạo lốp xe ô tô quá phức tạp phải không các bạn. Công nghệ khoa học kỹ thuật luôn luôn phát triển và ngày càng phức tạp hơn đòi hỏi chúng ta phải tìm hiểu rất nhiều.
