Khi nhu cầu về một chiếc xe hơi thân thiện với môi trường ngày một lớn, các hãng xe lớn lần lượt theo đuổi con đường sản xuất xe điện đầy mới mẻ, đầy thử thách, nhưng cũng đầy tiềm năng về một thị trường xe hơi chạy bằng điện. Đã 15 năm kể từ khi chiếc Roadster của Tesla ra đời, mang những niềm hi vọng mới cho con người về một tương lai không khí thải, giảm tiếng ồn và đặc biệt thân thiện với người dùng. Nhưng vẫn còn rất nhiều việc phải làm, nếu muốn xe điện trở thành chiếc xe của tương lai.
Nhiều năm trở lại đây, xe điện dần được hậu thuẫn rất lớn không chỉ bởi người dân mà còn chính phủ của nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ. Vào cuối tháng 10/2022, các nhà lập pháp của Liên minh Châu Âu (EU) đã ban hành lệnh cấm bán các loại xe động cơ đốt trong mới vào năm 2035 nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang xe điện tại các quốc gia này. Cụ thể hơn, các nhà sản xuất ô tô được yêu cầu giảm 55% lượng khí thải của ô tô mới vào năm 2030 - với thời hạn cuối cùng là cắt giảm 100% vào năm 2035.
Song song với lệnh cấm mới, Nghị viện châu Âu còn công bố gói hỗ trợ kinh phí cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành công nghiệp ô tô để sản xuất xe điện nhằm biến ước mơ giảm tối đa khí thải CO2 thành hiện thực. Tại Na Uy nói riêng và châu Âu nói chung thậm chí còn ban hành luật cấm mua bán xăng dầu hóa thạch, nhằm khiến con đường phía trước của xe chạy xăng, dầu càng trở nên khó đoán định.
Tuy nhiên, để xe điện có thể thay thế hoàn toàn xe chạy xăng dầu thì vẫn còn đó 3 câu hỏi lớn cần có câu trả lời.
1. Mối lo ngại tìm nơi sạc
Đây là vấn đề hiện hữu đầu tiên và thường trực với người đi xe điện. Đối với xe xăng, nếu hết xăng có thể dễ dàng nạp nhiên liệu tại nhiều cây xăng trên đường; trong khi đối với xe điện, việc tìm được một trạm sạc khó hơn nhiều, nhất là ở thời điểm hiện tại khi cơ sở vật chất vẫn đang được xây dựng.
Mối lo về trạm sạc chỉ có thể được khắc phục khi các trạm sạc được xây dựng với số lượng lớn hơn, và được bố trí khoa học để thuận tiện cho người dùng. Nhưng cũng cần lưu ý rằng thay đổi kết cấu hạ tầng cơ sở của đường sá, cơ sở công cộng không phải điều có thể hoàn thành trong ngày một ngày hai.
2. Thời gian sạc
Mặc dù nhiều xe điện có thể di chuyển hàng trăm kilomet trong một lần sạc, nhưng việc nạp điện thì có thể mất một khoảng thời gian đáng kể. Thống kê cho thấy 80% xe điện đang lưu hành cần khoảng 8 tiếng để sạc đầy, điều này ảnh hưởng lớn đến quá trình di chuyển và thói quen của người tiêu dùng.
Trong khi tốc độ sạc tại mỗi trạm sạc, hay thậm chí là trụ sạc, có thể khác nhau với mỗi xe, không ai biết chắc được trạm sạc trên đường mà họ gặp sẽ bắt họ phải chờ bao lâu để tiếp tục hành trình. Trong khi đối xe chạy xăng, dầu, họ có mọi lựa chọn nhiên liệu trên đường mà không phải lo ngại liệu nơi đó có phù hợp để nạp nhiên liệu hay không. Đặc biệt hơn, xe xăng dễ dàng nạp đầy nhiên liệu chỉ trong vài phút, khiến cho hành trình của người dùng không bị gián đoạn quá lâu.
3. Chi phí vận hành
Trước tiên, theo một khảo sát gần đây, dù xe điện được trợ giá về chi phí lăn bánh, cũng như ưu đãi về thuế tại một số quốc gia và khu vực, nhưng giá thành của xe điện hiện nay vẫn cao hơn xe dùng xăng. Một ví dụ về xe Volkwagen thể hiện rõ điều này, chiếc Volkswagen ID.4 2023 có giá khởi điểm là 38.790 USD (xấp xỉ 911 triệu VNĐ); trong khi chiếc Volkswagen Tiguan chạy bằng xăng có kích thước tương tự có giá khởi điểm chỉ là 27.785 USD (xấp xỉ 653 triệu VNĐ).
Ngoài ra, tuy không phải bảo dưỡng nhiều bộ phận của xe như xe xăng, nhưng pin của xe điện hiện nay vẫn được đánh giá là có giá thành quá cao nếu phải bảo dưỡng hoặc thay thế (vào khoảng từ 300 triệu – 600 triệu VNĐ), tương đương với một chiếc xe chạy bằng xăng mới trong phân khúc tầm trung. Chưa kể bảo dưỡng xe chạy bằng xăng cũng dễ hơn nhiều, vì có sẵn linh kiện, bộ phận hơn xe điện – một dòng xe mới tại Việt Nam, điều đó khiến cho chi phí bảo dưỡng của xe xăng cũng tiết kiệm hơn nhiều so với xe điện.
Vẫn sẽ còn quá sớm để nói xe điện sẽ chiếm lĩnh thị trường xe hơi trong tương lai, khi mà sẽ còn rất nhiều vấn đề phải khắc phục trong thời gian tới như thời gian sạc pin, thói quen của người tiêu dùng, sự phổ biến của linh kiện. Đặc biệt khi để thay đổi thói quen của người tiêu dùng, cần có sự đầu tư về cơ sở hạ tầng để phù hợp với sự thay đổi đó, và điều đó chưa thể thực hiện trong tương lai gần. Có thể xe điện sẽ là tương lai của xe hơi, nhưng xe chạy nhiên liệu hóa thạch vẫn sẽ luôn có chỗ đứng nhất định trong tương lai đó, vì những ưu thế đặc biệt của nó từ trước đến nay.
