Công suất, mô-men xoắn là gì?
Vòng tua máy
Trước khi tìm hiểu về hai đại lượng này, bạn cần biết về "vòng tua máy" của động cơ. Vòng tua máy là số vòng quay của trục khuỷu động cơ trong 1 phút. Đơn vị của vòng tua máy là vòng/phút (tiếng Anh là rpm – revolutions per minute). Trục khuỷu là trục quay chính và quan trọng nhất trong động cơ. Chuyển động quay của trục khuỷu sẽ truyền qua các cơ cấu trung gian (ly hợp, hộp số, vi sai) đến các bánh xe.
Mô-men xoắn
Mô-men xoắn là đơn vị đo khả năng thực hiện công của động cơ. momen xoắn càng lớn, động cơ càng có khả năng thực hiện (nhiều) công. Đơn vị đo của mô-men xoắn là Nm (được sử dụng trên hầu hết các xe tại thị trường Việt Nam) hoặc ft-lb (phổ biến trên những xe nhập Mỹ).
Hiểu một cách đơn giản, momen xoắn là “độ khỏe” của động cơ hay xa hơn là lực quay của bánh xe. Như vậy, nói xe có momen xoắn cực đại càng lớn có nghĩa là lực quay của bánh xe càng mạnh, động cơ càng khỏe, xe càng có khả năng chở hoặc kéo vật nặng. Từ đó, xe có mô-men xoắn lớn sẽ cho sức kéo và tăng tốc tốt hơn. Cảm nhận thực tế của người lái là xe “lái bốc” và tăng tốc tốt hơn.
Công suất
Tuy nhiên, tăng tốc tốt là một chuyện, việc xe có đạt được tốc độ cao hay không còn phụ thuộc vào một thông số quan trọng nữa, đó chính là công suất của động cơ. Công suất là đại lượng đo tốc độ thực hiện công của động cơ.
Hiểu một cách đơn giản, công suất là "độ nhanh" của động cơ. Công suất tượng trưng cho tốc độ sinh công của động cơ, chính là tốc độ sinh ra mô-men xoắn của động cơ đó.
Đơn vị đo của công suất là mã lực (hp)/kW/PS. Tại Việt Nam, hầu hết các hãng xe đều sử dụng hai đơn vị hp và kW khi đề cập đến công suất động cơ. Riêng một vài hãng xe, ví dụ như Hyundai, thường sử dụng đơn vị “ps” cho công suất. Điều thú vị là khi quy đổi thì 1 ps = 0.98 hp, do đó nếu ghi ở “ps” thì con số công suất sẽ cao hơn khoảng 2 đến 3 đơn vị so với “hp”.
Hai đại lượng này luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau, ảnh hưởng đến sức mạnh, sức kéo và cảm nhận thực tế của người lái mỗi khi đạp ga.
Có thể kết luận một cách dễ hiểu: để có công suất cao hơn, động cơ cần có mô-men xoắn cao hơn (mà không đổi số vòng tua máy) hoặc vòng tua máy cao hơn (mà không giảm mô-men xoắn).
Ngược lại, để có momen xoắn cao hơn, động cơ cần sản sinh công suất lớn hơn (tại cùng một mức vòng tua) hoặc sản sinh công suất không đổi nhưng ở vòng tua thấp hơn.
Công suất và mô-men xoắn ảnh hưởng gì đến vận hành thực tế của xe?
Khi cần chở nặng, đi đèo hay đường khó
Từ những khái niệm trên, ta có thể nhận định mô-men xoắn cực đại ảnh hưởng đến độ bốc, khả năng tăng tốc của xe, có lợi khi xe chở nặng hoặc cần di chuyển trên những địa hình đèo dốc hiểm trở. Đặc biệt, xe đạt được mô-men xoắn cực đại ở vòng tua càng thấp thì trải nghiệm tăng tốc sẽ càng phấn khích hơn do người lái có thể dễ dàng cảm nhận sức mạnh của xe ngay từ những nước ga đầu. Ngoài ra, xe có mô men xoắn lớn cũng tạo khác biệt rõ rệt khi xe chở đầy tải và leo đèo, dốc. Người lái mỗi khi đạp ga sẽ cảm nhận được sức kéo của xe là đủ để vượt dốc chứ không có cảm giác “ì ạch” như trên những xe có mô-men xoắn thấp.
Lái xe đường dài và độ tiêu hao nhiên liệu
Công suất vừa ảnh hưởng đến độ lớn nhỏ của momen xoắn, vừa ảnh hưởng đến vận tốc lớn nhất mà xe có thể đạt được. Do đó, thông số này phù hợp khi di chuyển xe trên đường trường, đường cao tốc với tốc độ cao.
Với cùng một dung tích động cơ, để đạt mức công suất cao đòi hỏi động cơ hoạt động ở vòng tua máy lớn, từ đó sẽ tiêu hao nhiều nhiên liệu hơn. Như vậy, những động cơ có dung tích nhỏ và công suất cực đại thấp sẽ tiết kiệm nhiên liệu hơn so với những động cơ có công suất lớn hơn, đánh đổi lại là trải nghiệm vận hành sẽ giảm ít nhiều độ phấn khích.
Chọn mua xe
Từ các thông tin trên, ta có thể thấy được bản chất thực sự của công suất và mô-men xoắn là gì và sự khác nhau giữa chúng ra sao. Từ nhu cầu thực tế, chúng ta có thể nhận thấy những loại xe cần ưu tiên momen xoắn cực đại lớn chính là xe tải, xe bán tải, xe địa hình, xe quân sự, v.v... và những loại xe cần công suất cao là xe đua, xe hiệu năng cao... . Tuy nhiên, đi cùng với khả năng vận hành mạnh mẽ luôn là sự đánh đổi về độ tiêu hao nhiên liệu.
Như đã đề cập, công suất và momen xoắn cực đại là hai đại lượng có quan hệ lẫn nhau. Do đó, khách hàng có thể cân nhắc kỹ nhu cầu khi mua xe để đảm bảo lựa chọn được mẫu xe có động cơ phù hợp.
Ví dụ, nếu nhu cầu mua xe của bạn chủ yếu để đi lại trong thành phố, phục vụ gia đình và không cần lái bốc thì nên ưu tiên các dòng xe động cơ dung tích nhỏ với mức công suất và momen xoắn vừa phải để tiết kiệm nhiên liệu, đảm bảo tính kinh tế khi sử dụng.
Ngược lại, nếu bạn thường xuyên sử dụng xe để vận chuyển hàng hóa nhưng vẫn muốn đảm bảo công năng của một mẫu xe gia đình thì những chiếc bán tải gắn động cơ diesel với mo men xoắn lớn sẽ là một phương án lý tưởng.
Tương tự, nếu bạn sống hoặc thường xuyên có nhu cầu di chuyển ở khu vực đồi núi thì một mẫu xe gầm cao ưu tiên momen xoắn cần được đưa lên đầu danh sách khi chọn mua.
Cảm nhận của người lái khi điều khiển xe cũng là một yếu tố ảnh hưởng lớn đến quyết định "xuống tiền". Điều này còn phụ thuộc vào nhiếu yếu tố như độ nhạy chân ga, khối lượng xe, phân bố trọng lượng,…
Do đó, người dùng vẫn nên theo dõi các đánh giá từ cộng đồng, chủ xe cũng như trải nghiệm thực tế một mẫu xe trước khi quyết định “xuống tiền” hơn là chỉ chú tâm vào hai thông số này.
